Η αρχή 1985-1988
Πολλές φορές συμβαίνει να χρειάζεται να εξηγήσεις το πως κάτι που κάποιος βλέπει, δεν δημιουργήθηκε με παρθενογένεση αλλά αντιθέτως μέσω διαδικασιών και κόπων κάποιου ή κάποιων ανθρώπων. Η ιστορία που θα διηγηθώ αφορά το μακρινό 1985 όταν άρχισα να διδάσκω ως έκτακτος επίκουρος καθηγητής το μάθημα της Ιχθυολογίας και της υδατοκαλλιέργειας στο τότε Τμήμα Ιχθυοκομίας-Αλιείας στο τότε Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου. Τι χρόνια και εκείνα Θεέ μου. Η Ελλάδα (όχι εγώ) είχε εισέλθει στην “μεθυστική” περίοδο του καταναλωτισμού και δεν προλαβαίναμε να μετράμε αυξήσεις ΑΤΑ κάθε μήνα στον μισθό μας (σε πακέτα “χορταστικών” χαρτονομισμάτων, όχι απρόσωπα όπως τώρα με τα ηλεκτρονικά). Ο μισθός μου τότε αν θυμάμαι καλά για πλήρες ωράριο 16 ωρών ήταν γύρω στις 65.000 δρχ. Ποσό ικανοποιητικότατο. Η όρεξή μου για δουλειά ήταν μεγάλη και οι φοιτητές ενθουσιώδεις και υψηλού πνευματικού επιπέδου (έτσι τουλάχιστον το προσλάμβανα τότε). Το πρόβλημα όμως ήταν ότι πέρα από αίθουσες με κιμωλοπίνακες, εργαστήρια δεν υπήρχαν. Ούτε βιβλιοθήκη, αλλά και ούτε σοβαρά βιβλία υδατοκαλλιεργειών (στα Ελληνικά). Το μόνο βιβλίο σχετικό με πρακτική υδατοκαλλιέργεια ήταν του Huet (για όσους θυμούνται) και το Aquaculture του Bardach. Στα Ελληνικά υπήρχε μόνο το (αρκετά καλό για τα τότε στάνταρντς) του Ανανιάδη και η ιχθυοπαθολογία του Πνευματικάτου. Ευτυχώς είχα φέρει από την Ιαπωνία αρκετά, σχετικά με τα τότε θέματα αιχμής των υδατοκαλλιεργειών και είχα βοηθήματα. Μη νομίσει βέβαια κανείς ότι υπήρχαν (πληροφοριακά έστω) βοηθήματα για τσιπουρο-λαβρακοκαλλιέργειες που τότε έκαναν τα πρώτα τους βήματα στην Κεφαλλονιά. Και για να αποκτήσεις εργασίες επιστημονικών περιοδικών, είτε έπρεπε να έχεις πρόσβαση σε όσα περιοδικά είχαν τα εκάστοτε πανεπιστήμια, είτε να γράφεις για αντίτυπα στον εκάστοτε συγγραφέα. Ιστορίες λίθινης εποχής συγκριτικά με το σήμερα. Ομως υπήρχε ψυχή σε ό,τι έκανες και (ας το πω και αυτό) πεδίο δόξης λαμπρό για οποιαδήποτε (έστω και υποτυπώδη) έρευνα επιχειρούσες.
Στο Τμήμα δεν υπήρχε εργαστήριο (μόνο ένα σχεδιαστήριο και μια υποτυπώδης εργαστηριακή αίθουσα χημείας) και φυσικά ούτε για δείγμα ζωντανός οργανισμός. Αν και λειτουργούσε από το 1981 και ήδη είχε βγάλει δύο σειρές πτυχιούχων ήταν να απορεί κανείς τι στο καλό διδάσκονταν αυτά τα παιδιά. Από αυτά που πληροφορήθηκα, το τμήμα με το που άρχισε να λειτουργεί το 1981 με μόνιμους καθηγητές τον Γιώργο Κολαϊτη αρχιτέκτονα (βαθμίδα καθηγητή) και συνάμα πρόεδρο του Τ.Ε.Ι. και τον Γιώργο Παραλίκα (βαθμίδα καθηγητή εφαρμογών) απόφοιτο τεχνικής σχολής, προσλάμβανε ως έκτακτους, καθηγητές από το γειτονικό βιολογικό τμήμα του πανεπιστημίου Πατρών (Κασπίρης, Γιαγιά, κ.ά.) και υποψήφιους διδάκτορες (Τσιαμπάος, κ.ά.). Συνάμα και διάφορους άλλους ποικίλων ειδικοτήτων από το Μεσολόγγι (Καλομαμάς, κ.ά.). Σιγά σιγά και με τα χρόνια, το έκτακτο δυναμικό εμπλουτίζονταν και με βιολόγους (Κουτρούμπας, κ.ά.), χημικούς (Δημητρίου), φυσικούς (Δαρλαμήτσος, κ.ά.), αλλά πραγματικούς ιχθυολόγους (πλην του Κασπίρη) δεν είχε. Το μάθημα γινόταν με διαλέξεις κυρίως συστηματικής ιχθύων με μονιμοποιημένα δείγματα που μεταφέρονταν από το πανεπιστήμιο και με επισκέψεις σε αλιευτικά σκάφη που πραγματοποιούσε ο Παραλίκας (αυτά θεωρώ ως αξιομνημόνευτα μαθήματα “δράσης”).
Εχοντας έλθει (1984) ορεξάτος από την Ιαπωνία όπου είχα συνηθίσει να εργάζομαι με ενυδρεία και ζωντανά δείγματα (ψάρια, τροχόζωα και πλαγκτόν), ομολογώ ότι ένοιωσα να κοροϊδεύω τον εαυτό μου και τα παιδιά αν συνεχίσω να κάνω θεωρητικό και μόνο θεωρητικό μάθημα. Σκέφθηκα λοιπόν ότι έπρεπε να κατασκευαστούν ενυδρεία. Πήγα στον πρόεδρο Κολαϊτη και του είπα τις προθέσεις μου. Ανταποκρίθηκε αμέσως, μου ζήτησε κόστος και βγήκα για προσφορές στην αγορά. Στόχευσα αμέσως στα δύσκολα και αποφάσισα να φτιάξω 4 μεγάλα ενυδρεία 1 χ 0,7 χ 0,4 m δηλαδή χωρητικότητας 280 λίτρων το καθένα (θρασεία σκέψη τώρα που το αναπολώ). Αφού κατοχυρώθηκε το κονδύλι (και έχοντας άγνοια κινδύνου) έπρεπε να στρωθώ στη δουλειά. Παρήγγειλα τα βαριά φύλλα χοντρού γυαλιού (πάχος 0,8 mm), μου τα έκοψαν στις επιθυμητές διαστάσεις και επιστρατεύοντας τον τότε γνωστό μου τεχνικό Σάκη Ατέια,(δουλευταράς Αιγύπτιος) που μου παραχώρησε ένα παλιό οίκημα που χρησιμοποιούσε (στον 1ο όροφο παρακαλώ) της οδού Κορίνθου στην Πάτρα, ανεβάσαμε (αφού καθαρίστηκε ό χώρος και τοποθετήθηκε ένα μεγάλο τραπέζι), τα υαλόφυλλα στον όροφο. Εκεί για πρώτη φορά κατάλαβα το πραγματικό βάρος που θα είχαν αυτά τα ενυδρεία όταν θα γέμιζαν με νερό. Ομως ο ενθουσιασμός της δημιουργίας δεν με άφηνε να ανησυχώ.
Τα υαλόφυλλα τοποθετήθηκαν καταλλήλως στο σχήμα του ενυδρείου συγκρατημένα με κολλητικές ταινίες και έγινε η προσεκτική κόλληση με σιλικόνη. Εκείνη την περίοδο ανέπνευσα τόση σιλικόνη που ακόμα θυμάμαι το “άρωμά” της. Κατόπιν έπρεπε να κατασκευαστεί το φίλτρο βυθού. Τι είναι το φίλτρο βυθού ή μάλλον η βάση στήριξης του φίλτρου βυθού, είναι κάτι που αξίζει να αναφερθεί διότι πάνω σ’ αυτό στηρίζεται το αξιομνημόνευτο της συγκεκριμένης δημιουργίας. Το φίλτρο βυθού είναι η “καρδιά” του ενυδρειακού συστήματος. Είναι εκείνο το παχύ στρώμα από χαλίκια ή άμμο που καταλαμβάνει την έκταση του βυθού ενός ενυδρείου. Στην ουσία πρόκειται για ψευδο-πυθμένα με μια διάτρητη βάση επάνω στην οποία θα τοποθετηθούν τα στρώματα της άμμου. Κάτω από τη βάση υπάρχει κενό και εκεί συγκεντρώνεται το νερό του ενυδρείου αφού έχει περάσει και φιλτραριστεί από τα υπερκείμενα στρώματα (αμμοχάλικο) του φίλτρου. Το νερό από το κάτω μέρος καθαρό και απαλλαγμένο από τοξικές ουσίες επανέρχεται στον κυρίως χώρο του ενυδρείου με άντληση δια μέσου ενός ειδικά τοποθετημένου σωλήνα που διαπερνά το φίλτρο βυθού. Δηλαδή μέσα από αυτό το σωλήνα αναρροφάται (με διάφορες τεχνικές) το νερό από το κάτω μέρος του φίλτρου και επανέρχεται στον κυρίως χώρο του ενυδρείου. Πρόκειται για μια συνεχή διαδικασία άντλησης. Σήμερα υπάρχουν ειδικά διάτρητα πλαστικά μπλοκ συναρμολογούμενου τύπου που στρώνονται στο βυθό οποιουδήποτε ενυδρείου καλύπτοντας κάθε διάσταση. Συνάμα κάποια από αυτά τα κομμάτια-μπλοκ έχουν έτοιμη και την υποδοχή για το σωλήνα επιστροφής του νερού. Απαξ και στρώσουμε αυτά τα πλαστικά στον πυθμένα έχουμε έτοιμη τη βάση του φίλτρου και το μόνο που μένει είναι να στρωθεί η μάζα του αμμοχάλικου από πάνω και τέλος. Το φίλτρο βυθού ετοιμάστηκε και ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι της κατασκευής. Δύσκολο επειδή για να δημιουργηθεί ο ψευδοπυθμένας έπρεπε να δημιουργηθούν “πυλώνες” από συμπαγές γυαλί (ύψους 5 εκ. ο καθένας) και να κολληθούν αρκετοί περιφερειακά στα τοιχώματα και αρκετοί στο γυαλί της βάσης, έτσι που κατόπιν να στερεωθεί επάνω τους η επίπεδη διάτρητη βάση του ψευδοπυθμένα. Η οποία βάση δεν έπρεπε κατόπιν να λυγίσει (καμπυλώσει) όταν επάνω της θα στρώνονταν η βαριά μάζα του αμμοχάλικου.
Δεν υπήρχαν σχέδια, όλα γίνονταν με βάση τη θεωρητική γνώση του τύπου του Hirayama (τον οποίο δίδασκα στους φοιτητές). Κάποια στιγμή τα ενυδρεία τελείωσαν, τα καμάρωνα έτσι όπως τα έβλεπα να στέκουν ολοκληρωμένα επάνω στον πάγκο εργασίας και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι θα έπρεπε να μεταφερθούν στο Τ.Ε.Ι. στο Μεσολόγγι. Εύκολο να το λες έλα όμως να το κάνεις. Τα ενυδρεία έπρεπε να κατέβουν μια στενή σκάλα να βγουν στο δρόμο και κάπου να φορτωθούν. Που όμως; Τα συνηθισμένα ι.Χ. δεν τα χωρούσαν. Πρώτα όμως ήταν το κατέβασμα από τον 1ο όροφο. Το καθένα τους ζύγιζε 80 κιλά. Μετά πολλών βασάνων και πνευματικής αυτοσυγκέντρωσης στη δύναμή μας, εγώ και ο φίλος μου ο Σάκης τα κατεβάσαμε στην αυλή. Το πόσο εξαντλητική ήταν αυτή η διαδικασία κατά την οποία κάθε μας βήμα ήταν μετρημένο και στοχευμένο το κατάλαβα το βράδυ όταν κυριολεκτικά “ξεράθηκα” στον ύπνο.
Εμενε τώρα να μεταφερθούν στο Μεσολόγγι. Πως όμως; Ευτυχώς η λύση βρέθηκε όταν λέγοντας το πρόβλημά μου στον τότε πρόεδρο του Τ.Ε.Ι. Γιώργο Κολαϊτη αυτός μου πρότεινε τον υπάλληλο του Τ.Ε.Ι. Πολονύφη που διέθετε αγροτικό ΙΧ. Πράγματι ο άνθρωπος προθυμοποιήθηκε. ήλθε στην Πάτρα και τα φορτώσαμε καταλλήλως στην καρότσα του. Η μεταφορά έγινε και γεμάτος χαρά τα έφερα στο Τ.Ε.Ι. Και τώρα που θα έμπαιναν; Ευτυχώς υπήρχε ένας μικρός χώρος-δωμάτιο απέναντι από τη σημερινή γραμματεία του τμήματος που προσφέρονταν. Ενεργοποίησα μερικούς φοιτητές που είχαν ήδη ενθουσιασθεί με την προοπτική να αποκτήσουμε ενυδρεία και αφού φέραμε 4 τραπέζια-θρανία από τις αίθουσες διδασκαλίας τοποθετήσαμε από ένα ενυδρείο σε κάθε τραπέζι. Αφού γεμίστηκαν με νερό και τα τραπέζια άντεξαν το βάρος των 200 κιλών άρχισε η τοποθέτηση των υλικών που θα χρησιμοποιούνταν για τη λειτουργία τους. Στρώσεις από χαλίκια και άμμο για φίλτρο βυθού, σωληνάκια αέρα, πορόλιθοι και αντλίες αέρα για τροφοδοσία τους. Ολαν πήγαν καλά, όλα λειτούργησαν, η ανακύκλωση του νερού ήταν υπέροχη και στο κάθε ενυδρείο τοποθετήθηκε από ένα κυπρινοειδές ψάρι που ψαρεύτηκε από τα πέριξ του ΤΕΙ αρδευτικά κανάλια (είχα φροντίσει από τα πριν για αυτό).
Σταδιακά τα 4 αυτά ενυδρεία (βρισκόμαστε στην άνοιξη του 1986) έγιναν πόλος έλξης και φροντίδας για τους σπουδαστές. Ολοι ήθελαν να δουν τα ψάρια να κολυμπούν, να τρώνε και να τα ταϊζουν. Την ξηρά τροφή (για πέστροφες) την είχα πάρει από ένα φίλο αντιπρόσωπο ζωοτροφών και από την τροφή που χρησιμοποιούσα σε ένα πρωτότυπο για την τότε εποχή ερευνητικό σταθμό στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Ο σταθμός αυτός που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο ερευνητικού έργου από τον αείμνηστο καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών, φυσικό Ρήγα Ρηγόπουλο, ήταν συνδυασμός κλειστού κυκλώματος χελοκαλλιέργειας και θερμοκηπίου. Στο πρόγραμμα αυτό δούλεψα περί τον 1,5 χρόνο και τώρα που το αναθυμάμαι ριγώ και μόνο με τη σκέψη ότι ήταν πολύ προχωρημένος για τα στάνταρντ της εποχής και δεν αναγνωρίστηκε όσο του έπρεπε. Ομως αυτό είναι μια άλλη ιστορία για την οποία θα μιλήσω εν καιρώ.
Τα ενυδρεία λοιπόν του Τμήματος ρυθμισμένα πλέον και με πολλά ψάρια, κυπρινοειδή, πέστροφες και χέλια ήταν μια μοναδική εμπειρία για τους σπουδαστές. Καθαρίζονταν, συντηρούνταν, μετρούνταν οι παράμετροι του νερού, θερμοκρασία ειδική βαρύτητα (με πυκνόμετρο, επειδή σε ένα από αυτά προσθέσαμε και αλάτι), αμμωνία, νιτρώδη, νιτρικά (με τα πρώτα κιτ που τότε κυκλοφόρησαν), αλκαλικότητα, σκληρότητα. Χαρά Θεού δηλαδή, πράγματα που δεν είχαν ξαναγίνει. Συνάμα μετρούσαμε και την αύξηση των ψαριών. Η επιτυχία του εγχειρήματος με γέμισε με ενεργητικότητα για περισσότερες κατασκευές (είμαστε στο καλοκαίρι του 1986) και σκέφτηκα να κατασκευάσω και ένα μικρό κλειστό σύστημα εκτροφής αποτελούμενο από 6 πλαστικές δεξαμενές των 40 λίτρων η καθεμιά με ένα κεντρικό σύστημα καθαρισμού αποτελούμενο από μια μακρόστενη διαμερισματοποιημένη δεξαμενή 300 λίτρων με ροή νερού κάτω-άνω-κάτω κ.ο.κ. (για όσους γνωρίζουν), τελικό διαμέρισμα, βυθισμένη αντλία, επαναφορά και διαμοίραση του επεξεργασμένου νερού στις δεξαμενές εκτροφής κ.ο.κ. Την όλη ιδέα τη σχηματοποίησα από μια εργασία Γάλλων που μου έδειξε ο (και τότε) συνάδελφος Γιάννης Κλαδάς, τη θεώρησα τη μόνη κατάλληλη και φθηνή για την περίπτωσή μας και ρίχτηκα στην υλοποίησή της. Ζήτησα από τον πρόεδρο Κολαϊτη να με καλύψει οικονομικώς και αυτός μετά χαράς δέχτηκε. Πήγαμε μαζί σε ένα κατασκευαστή πολυεστερικών κατασκευών στο Αίγιο, δόθηκαν οι οδηγίες και μετά από ένα μήνα (καλοκαίρι του 1986, βλέπετε συνηθίζω να δουλεύω και τα καλοκαίρια) το σύστημα ήλθε στο Τ.Ε.Ι. Στριμώχτηκε και αυτό στο μικρό δωμάτιο που ήταν και τα ενυδρεία, και από τότε άρχισε η σκλαβιά μου. Η γλυκιά σκλαβιά της συντήρησης των συστημάτων. Νερά, αλλαγές, σωληνώσεις, σύνδεσμοι, διαρροές, παροχές, επισκευές, τρελοκομείο πραγματικό. Ολο το καλοκαίρι το πέρασα εκεί. Ομως μου άρεσε είχα πάθος με τα νερά. Περιττόν να σας πω για τον ενθουσιασμό που συνάντησε η νέα κατάσταση με τις εγκαταστάσεις αυτές από τα παιδιά που ήλθαν με την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους τον Σεπτέμβριο του 1987 στο Τ.Ε.Ι.
Εδώ όμως τελειώνω το παρόν αφήγημα επειδή η συνέχεια είναι συνταρακτική. Και ήταν συνταρακτική για εμένα προσωπικά επειδή σε λίγους μήνες εξαναγκάστηκα σε παραίτηση εξαιτίας του νέου προϊσταμένου του Τμήματος ο οποίος μόλις είχε διοριστεί ως μόνιμος καθηγητής εφαρμογών. Το τι πραγματικά διαδραματίστηκε εκείνη την περίοδο θα αποτελέσει άλλο μου αφήγημα. Διότι ναι μεν αναγκάστηκα να φύγω και να εγκαταλείψω τα δημιουργήματά μου, όμως αυτό δεν κράτησε πολύ επειδή τον Μάρτιο του 1988 ήλθε και ο δικός μου διορισμός ως μονίμου επίκουρου καθηγητή. Στο μεσοδιάστημα που έλειπα (όπως μου τα διηγήθηκαν οι παραμένοντες) ο εν λόγω προϊστάμενος φρόντιζε να με λοιδωρεί, να απαξιώνει τα ενυδρεία και τα κλειστά κυκλώματα ως αποτυχημένα και απαγορευμένα από το υπουργείο (!!!!) και όλα τα σχετικά που προσιδιάζουν μόνο σε διαδικασίες “damnatio memoriae” σβήσιμο μνήμης δηλαδή. Δεν τα κατάφερε και η επιστροφή μου συνδυάστηκε με μια νέα περίοδο δημιουργίας για το Τ.Ε.Ι. μέσα όμως από συμπληγάδες άλλου τύπου τώρα.
Τη νέα περίοδο από το 1988 και μετά θα την αφηγηθώ εν καιρώ λέγοντας όμως τώρα μόνο τούτο. Το εργαστήριο με τα ενυδρεία, μεγάλωσε, γιγαντώθηκε και κατέλαβε τη μεγάλη αίθουσα όπου βρίσκεται το σημερινό εργαστήριο ενυδρείων. Το νέο κεφάλαιο εκτός από ενυδρεία θα το διηγηθώ και με “πετάγματα” σε διοικητικής και εκπαιδευτικής φύσεως θέματα επειδή πρόκειται πραγματικά για μια “καυτή περίοδο”.
Η συνέχεια 1988-1989
Η ζωή κάθε ανθρώπου είναι μια ιδιαίτερη ιστορία. Ενα αφήγημα δηλαδή που αν έχει δράση μπορεί να είναι και θελκτικό, ίσως και διδακτικό ιδίως για αυτούς που βίωσαν παρόμοιες εμπειρίες. Στο πρώτο μέρος προσπάθησα με πιστότητα των γεγονότων και ειλικρίνεια να αποτυπώσω την κατάσταση που επικρατούσε στο Τμήμα όταν πρωτοδίδαξα και αμέσως μετά με το που διορίστηκα ως μόνιμος επίκουρος καθηγητής (1988). Θα εξακολουθήσω να είμαι ειλικρινής και θα περιορίσω στο μικρότερο δυνατό βαθμό τον “εξωραϊσμό” της δικαιολόγησης των πράξεών μου.
Αυτό που τα χρόνια εκείνα χαρακτήριζε την τότε υπάρχουσα κατάσταση, ήταν η έλλειψη από ενάρξεως λειτουργίας του Τμήματος Ιχθυοκομίας-Αλιείας (1981) μέχρι το 1986, όχι εγκαταστάσεων εκτροφής ιχθύων, όχι κάποιου υποτυπώδους ενυδρείου αλλά τέλος πάντων ενός κουβά με νερό όπου να κολυμπούν ψάρια. Ποιος ιχθυολόγος μπορεί να ανεχθεί κάτι τέτοιο; Τι κοροϊδία απέναντι στη σπουδάζουσα νεολαία ήταν αυτή; Και όμως έτσι προχώρησε η κατάσταση μέχρι το 1986. Με καθηγητές (έκτακτους βέβαια) οι οποίοι όσο φιλότιμο και αν έδειχναν (όχι όλοι) κάθε ουσία τους ακυρώνονταν από τον εφησυχασμό και συνάμα κοροϊδία της συνείδησής των, ό,τι τάχα διδάσκουν ιχθυολογία και τα συναφή. Σε ένα τεχνολογικό ίδρυμα που θεμελιώδη σκοπό του έχει να διδάξει τεχνικές στην υδατοκαλλιέργεια.
Σε αυτή λοιπόν τη φάση που πρωτοδίδαξα άρχισα να σκέφτομαι και να τρέχω για ενυδρειακές κατασκευές. Από τότε άρχισα να νιώθω ότι αυτή μου η πρόθεση (που έγινε γρήγορα πράξη) δεν βρήκε σύμφωνους πολλούς συναδέλφους που ένιωθαν ότι ξεβολεύονταν. Είχαν μάθει βλέπεις να κάνουν ένα γρήγορο πέρασμα στο Μεσολόγγι, να διδάσκουν αυτά που δίδασκαν σε πίνακα με κιμωλία και κατόπιν επιστροφή στο σπίτι εν αναμονή της παχυλής αμοιβής. Και τα τυχερά τυχερά. Καταλήψεις, γιορτές, συνελεύσεις και κάθε είδους κινητοποίηση των φοιτητών που περιόριζε το χρόνο διδασκαλίας κατά 1/3 τουλάχιστον σε εξαμηνιαία βάση.
Μετά την πρώτη ενθουσιώδη αποδοχή από τους φοιτητές των ενυδρείων που κατασκεύασα το 1986, η καριέρα μου ως έκτακτου καθηγητή διακόπηκε απότομα την άνοιξη του 1987 διότι ο νέος προσωρινός προϊστάμενος του Τμήματος που τότε διορίστηκε (ως καθηγητής εφαρμογών, βιολόγος) ο Παναγιώτης Τσιαμπάος για λόγους προσωπικούς (δεν έχει νόημα να το αναλύσω) εξέδωσε ένα ωρολόγιο πρόγραμμα όπου με είχε βάλει να κάνω μάθημα το πρωί και κατόπιν την ίδια ημέρα το απόγευμα. Αυτό το έκανε και για τις 3 ημέρες που μου αναλογούσαν (για σύνολο 16 ωρών την εβδομάδα) κάτι που με εξόντωνε εργασιακώς και μου ανέτρεπε την καθημερινότητα (να επισημάνω ότι κατοικούσα στην Πάτρα και ήμουν έκτακτος καθηγητής). Ολων των άλλων εκτάκτων καθηγητών το πρόγραμμα ήταν στρωτό και ανθρώπινο. Αυτό με εξανάγκασε να υποβάλλω παραίτηση και να αποχωρήσω. Ομως εν τω μεταξύ είχα υποβάλλει και την υποψηφιότητά μου για τακτικός καθηγητής σε προκήρυξη που είχε εκδώσει το Υπουργείο με αντικείμενο “Υδατοκαλλιέργειες Ιχθύων Θαλάσσης και Υφαλμύρων Υδάτων” ακριβώς δηλαδή στην ειδικότητα του Μάστερ μου (ο Π. Τσιαμπάος ήταν απλός βιολόγος). Φυσικά η οργή μου δεν περιγράφονταν αλλά έσφιξα τα δόντια, δέχθηκα αυτή την αριστοτεχνικά δομημένη και καλυμμένη επίθεση στο έργο μου και αποχώρησα καταθέτοντας συνάμα στη γραμματεία ένα όντως έντονο και φορτισμένο έγγραφο διαμαρτυρίας (μετάνιωσα αμέσως μετά για αυτό).
Συνάμα την ίδια περίοδο είχα καταθέσει και αίτηση πρόσληψης στο Υπουργείο Γεωργίας για θέση ιχθυολόγου στην Πάτρα (εποπτεία Αλιείας) μετά από σχετική προκήρυξη. Είχα λοιπόν να περιμένω το αποτέλεσμα για κάποια πρόσληψή μου μετά από τις 2 παραπάνω αιτήσεις μου. Φυσικά όλο το υπόλοιπο του 1987 δεν έμεινα αργόσχολος, είχα πολύ δουλειά στο τότε ΕΛΚΕΠΑ διοργανώνοντας, συντονίζοντας και διδάσκοντας σε σεμινάρια Ιχθυοκαλλιέργειας (με καλές αμοιβές) και συνάμα ως μέτοχος σε νεοϊδρυθείσα μονάδα εκτροφής χελιών σε κλειστό σύστημα (άλλο αφήγημα αυτό). Και ω τύχη αγαθή, τον Μάρτιο του 1988 βγήκαν τα αποτελέσματα των προκηρύξεων. Με είχαν επιλέξει για επίκουρο καθηγητή στο Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου και συνάμα ως ιχθυολόγο στην Πάτρα. Επρεπε να διαλέξω (τι πολυτέλεια το τότε με τη σημερινή δύσκολη κατάσταση), ή να εργάζομαι στην Πάτρα με άνετη μετακίνηση αλλά με δουλειά γραφείου ή να μετακινούμαι καθημερινώς Πάτρα-Μεσολόγγι-Πάτρα στο Τ.Ε.Ι. Το ένστικτό μου δεν με άφησε να διστάσω, η καρδιά μου και η ανάγκη για ουσιαστική ιχθυολογική δράση (όνειρα για εργαστήρια και διδασκαλία) με έσπρωξαν στο Μεσολόγγι. Πήγα, ορκίστηκα, ανέλαβα υπηρεσία και από τον Μάρτιο του 1988 άρχισε το ουσιαστικότερο κομμάτι της καριέρας μου.
Ομως η κατάσταση που αντιμετώπισα με το που πήγα στο Τμήμα ήταν το λιγότερο παράδοξη. Το τμήμα τότε άρτι στελεχωμένο από μόνιμους καθηγητές (στην ουσία όλοι διορίστηκαν ως μόνιμοι τη διετία 1987-88) αποτελούνταν από τους παρακάτω:
- Γιώργος Κολαϊτης αρχιτέκτονας, καθηγητής, χωρίς διδακτορικό ή μάστερ λόγω κάποιων τότε ευεργετικών διατάξεων της νομοθεσίας. Διορισμένος πρόεδρος του ΤΕΙ από το 1981.
- Γιώργος Χώτος, επίκουρος καθηγητής, βιολόγος-ιχθυολόγος, μάστερ.
- Δημήτρης Πετρίδης, επίκουρος καθηγητής, κτηνίατρος-ιχθυολόγος, διδακτορικό.
- Θεόδωρος Βελτσίστας, καθηγητής εφαρμογών, δασολόγος-εδαφολόγος, διδακτορικό (ήλθε λόγω μεταγραφής από το τμήμα Δασοπονίας Καρπενησίου).
- Παναγιώτης Τσιαμπάος, καθηγητής εφαρμογών, βιολόγος.
- Κατερίνα Κριμπένη, καθηγήτρια εφαρμογών, βιολόγος.
- Θεοφάνης Βορεινάκης, καθηγητής εφαρμογών, κτηνίατρος.
- Γιώργος Παραλίκας, καθηγητής εφαρμογών, απόφοιτος τεχνικής σχολής (διορισμένος από το 1981 λόγω των τότε ευεργετικών διατάξεων).
Ετσι λοιπόν το τμήμα τότε είχε 2 ιχθυολόγους (εμένα και τον Πετρίδη) και από την πρώτη στιγμή που εισήλθα ως μόνιμος εκεί αισθάνθηκα αμέσως τη διχασμένη κατάσταση που επικρατούσε. Από τη μια πλευρά υπήρχε ένα μπλοκ καθηγητών (Τσιαμπάος, Βελτσίστας, Κριμπένη, Βορεινάκης) που τους ένωνε η κοινή τους αντιπάθεια για εμένα λόγω φυσικά των μεθοδεύσεων του Τσιαμπάου (καλά αυτός, είχε τη περιγραφείσα παραπάνω αντίθεση με εμένα, οι άλλοι όμως, τι τους είχα κάνει; ποτέ δεν είχαμε συνεργαστεί), και από την άλλη ο πρόεδρος Κολαϊτης, ο Πετρίδης και ο Παραλίκας που φέρονταν φυσιολογικά.
Η κατάσταση οξύνθηκε τον Απρίλιο του 1988 όταν ο πρόεδρος Κολαϊτης υποχρεούμενος από το νόμο κίνησε τη διαδικασία για να αποκτήσει το Τμήμα Ιχθυοκομίας-Αλιείας την από τη νομοθεσία απαιτούμενη διοικητική του δομή (προϊστάμενος τμήματος, ομάδες μαθημάτων, συμβούλιο τμήματος, γενική συνέλευση τμήματος) εφόσον πλέον υπήρχε ο απαιτούμενος αριθμός μονίμων καθηγητών. Πρώτο βήμα ήταν η εκλογή προϊσταμένου ο οποίος από το νόμο απαιτείτο να ανήκει είτε στη βαθμίδα καθηγητή είτε στη βαθμίδα επίκουρου καθηγητή. Τέτοιους το τμήμα είχε τον Κολαϊτη ο οποίος όμως αποκλείονταν από την υποψηφιότητα επειδή εκτελούσε χρέη προέδρου, τον Πετρίδη (επίκουρος καθηγητής) ο οποίος δεν επιθυμούσε να θέσει υποψηφιότητα και εμένα (επίκουρος καθηγητής). Οι υπόλοιποι καθηγητές αποκλείονταν επειδή ανήκαν στη βαθμίδα του καθηγητή εφαρμογών, από την οποία βεβαίως μπορούσε να τεθεί υποψηφιότητα για προϊστάμενος μόνο εφόσον δεν υπήρχαν υποψηφιότητες από τις δύο ανώτερες βαθμίδες.
Η θέση του προϊσταμένου Τμήματος (σήμερα καλείται πρόεδρος τμήματος) ήταν πολύ σημαντική διότι από αυτή θα διαμορφώνονταν ο χαρακτήρας και η δυναμική του τμήματος. Δηλαδή ο ιχθυολογικός-υδατοκαλλιεργητικός τομέας κυρίως που τόσο το είχε ανάγκη μετά από 7 χρόνια θεωρητικής διδασκαλίας από εκτάκτους και χωρίς εργαστηριακή υποδομή (με την εξαίρεση των παραπάνω ενυδρείων που περιέγραψα το πως και το γιατί και του εργαστηρίου χημείας που δεν ήταν όμως κάτι το ιδιαίτερο). Θέλησα αμέσως να θέσω υποψηφιότητα διότι είχα πολλούς και καλούς λόγους γι’αυτό. Κατ’ αρχήν ήμουν απόλυτα νόμιμος εφόσον κατείχα την κατάλληλη βαθμίδα, έπειτα ήμουν ιχθυολόγος και κάλυπτα τα εχέγγυα του ειδικού, τέλος ήθελα να προσφέρω “υγεία” στο τμήμα έτσι όπως εγώ έβλεπα τα πράγματα και με την ορμή που είχα αποκτήσει από την προηγούμενη ορεξάτη δουλειά μου ως έκτακτος καθηγητής. Ο Κολαϊτης, ο Πετρίδης και ο Παραλίκας συμφώνησαν μετά χαράς με την υποψηφιότητά μου και υποσχέθηκαν να με στηρίξουν.
Λίγο πριν εκπνεύσει η προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων με επισκέφθηκε στο γραφείο μου ο Βελτσίστας και μου είπε. Εχουμε αποφασίσει (εννοούσε αυτόν, και τους Τσιαμπάο, Κριμπένη, Βορεινάκη) να κατέβω εγώ ως υποψήφιος προϊστάμενος και σου συνιστώ να αποσύρεις την υποψηφιότητά σου και καλύτερα εσύ να πας ως Διευθυντής Σχολής στις εκλογές που θα γίνουν αμέσως μετά και στις οποίες εκλογές θα σε ψηφίσουμε. Η απάντησή μου ήταν η εξής: Οχι, θα κατέβω ως προϊστάμενος επειδή η θέση αυτή απαιτεί κατ’ εμέ ιχθυολόγο και όχι δασολόγο, έχω όραμα αναβάθμισης για το τμήμα, το αγαπώ και θέλω να αφήσω τη σφραγίδα μου και η θέση του Διευθυντή που μου συνιστάς δεν είναι παρά διακοσμητική, ασαφής και άνευρη και εκτός αυτών ακόμα και αν άξιζε, πως μπορώ να είμαι σίγουρος ότι θα εκλεγώ εφόσον θα υπάρχουν και άλλοι υποψήφιο από άλλα τμήματα; Ο τότε συνάδελφος Βελτσίστας έφυγε χολωμένος από τη συνάντησή μας. Οι εκλογές έγιναν, έλαβα 4 ψήφους και υπήρξαν και 4 άκυρα ψηφοδέλτια με τη φράση “Δρ Βελτσίστας”. Εκλέχθηκα προϊστάμενος και άρχισε ο Γολγοθάς μου.
Κάθε ηγετική θέση ευθύνης είναι και ένας Γολγοθάς και συνάμα γλιστερό έδαφος. Ως προϊστάμενος τμήματος είχα ενσυνείδητα επιλέξει (όχι μόνο τότε αλλά και σε όλη μου τη ζωή) να είμαι πάντοτε λιγότερο άδικος απ’ ό,τι θα επέτρεπε η διοικητική μου “δύναμη”. Νομίζω ότι εκείνη τη δύσκολη περίοδο το κατόρθωσα και μάλιστα το υπερακόντισα ξεπερνώντας και τις προβλέψεις οποιουδήποτε ανέμενε τα λάθη μου. Και ήταν αρκετοί αυτοί δηλαδή οι μισοί τουλάχιστον καθηγητές του τμήματος λόγω των προηγουμένων που ανέφερα.
Μη νομίσει κανείς που διαβάζει το παρόν ότι τότε υπήρχαν τα σημερινά ηλεκτρονικά βοηθήματα για να διευκολυνθεί η κάθε γραφειοκρατική εργασία. Οχι, υπήρχε μόνο χαρτί και στυλό. Και βέβαια θα αντιπαραθέσει κάποιος, δεν μπορεί, υπήρχε και η γραμματειακή υποστήριξη. Και όμως όσο τραγικό και αν ακούγεται εγώ δούλευα σε εχθρικό περιβάλλον. Η γραμματέας του τμήματος ήταν ψυχή τε και σώματι ακόλουθος των αντιπάλων μου καθηγητών (ήταν μια συμπαγής ομάδα με ελατήρια που ποτέ δεν κατανόησα) και δεν με στήριζε καθόλου. Ο,τι και να έκανα (αδιάφορο αν ήταν ωφέλιμο ή τυπικό) θα έβρισκα αντίδραση. Και όμως από δημιουργικό πείσμα αποφάσισα όλα τα έγγραφα να τα γράφω εγώ δείχνοντας μια ταπεινότητα που κατέληξε να γίνει εργασιομανία. Και όταν μιλώ για έγγραφα εννοώ πολυσέλιδα χειρόγραφα έγγραφα που είχαν να κάνουν με θεμελιώδεις και απαραίτητες διαδικασίες του τμήματος. Και αναφέρω κάποια από αυτά. Συνέτασσα τις μηνιαίες καταστάσεις με περιγραφές των εκπαιδευτικών έργων για όλους τους καθηγητές προκειμένου να πληρωθούν οι υπερωρίες τους (ναι υπήρχε και αυτό το βοήθημα), κάτι που συνήθως αποτελούνταν από περίπου 5 σελίδες. Συνέτασσα τις εξαμηνιαίες καταστάσεις με τις σημειώσεις των καθηγητών για να λάβουν την προβλεπόμενη αμοιβή (ναι υπήρχε και αυτό, τι εποχές Θεέ μου). Κάθε εξάμηνο έγραφα σε ειδικό έγγραφο (πάντοτε χειρόγραφα) το πρόγραμμα των εξετάσεων της περιόδου. Κάθε εξάμηνο εξέδιδα (χειρόγραφα να μην ξεχνιόμαστε) το εβδομαδιαίο πρόγραμμα διδασκαλίας λαμβάνοντας πρόνοια να μην υπάρχει η παραμικρή επικάλυψη μαθημάτων. Εκτός από εμάς τους μόνιμους καθηγητές υπήρχαν και δεκάδες έκτακτοι και έπρεπε να φροντίζω για το δυνατόν ανθρώπινο ωράριο του καθενός. Τι ξενύχτια που μου κόστισαν αυτά τα προγράμματα, τι αδιέξοδα και ασυμβίβαστα πράγματα θεράπευα δεν μπορεί κανείς σήμερα να διανοηθεί. Και δεν μπορεί να διανοηθεί επειδή αφενός αυτές οι δουλειές σήμερα γίνονται ηλεκτρονικά (το copy & paste στις δόξες του) και αφετέρου όλοι οι πρόεδροι αναθέτουν όλα τα παραπάνω είτε στη γραμματεία είτε σε κάποιο καθηγητή. Αυτό άλλωστε σημαίνει διοίκηση και εξουσία. Και δεν τελείωσα. Εγραφα λεπτομερώς σε πολυσέλιδα έγγραφα τις αναθέσεις των εκτάκτων καθηγητών προκειμένου να πληρωθούν αλλά και να περαστούν στο τμήμα προσωπικού για το εργασιακό τους καθεστώς. Εγραφα ακόμα και τα πρακτικά των Γενικών Συνελεύσεων από τα οποία απέρρεαν τα παραπάνω. Το λάθος δεν επιτρέπονταν διότι είχε επιπτώσεις. Δεν θυμάμαι πόσα στυλό και πόσο χαρτί είχα ξοδέψει για τα παραπάνω. Σταματώ εδώ όμως σχετικά με τη δουλειά γραφέα που είχα επιλέξει να κάνω για να απαντήσω στο εύλογο ερώτημα που δικαίως κάποιος θα μου κάνει. Τι θες να μας πεις κ. Χώτο με όλα αυτά; γιατί δεν ανέθετες τα παραπάνω να τα διεκπεραιώσουν οι οριζόμενοι από εσένα; Η απάντησή μου είναι (και όποιος θέλει ας την πιστέψει), ότι προτίμησα να είμαι ταπεινός δούλος ακόμα και των εχθρών μου προκειμένου να γίνουν όλα όπως τα ήθελα (και έπρεπε να γίνουν) παρά να ξοδευτώ σε έριδες, ακαδημαϊκές αντιπαραθέσεις και στείρες συζητήσεις. Και έτσι τα έκανα όλα καλά επί χρόνια συνεχώς και αδιαλείπτως απογοητεύοντας όλους όσους με αντιπαθούσαν (χωρίς και αυτοί να ξέρουν γιατί, επιμένω) και περίμεναν να φέρω το χάος. Και η μόνη μου ανταμοιβή (περί αναγνώρισης ούτε λόγος) ήταν το ότι δεν έδωσα δικαίωμα να μου καταλογίσουν λάθος και συνάμα η πνευματική ηδονή να τους έχω αποστομώσει υπηρεσιακώς. Και λέγω υπηρεσιακώς επειδή κατά τα άλλα η περιρρέουσα εχθρότητα προς το πρόσωπό μου (παρόλο που όλοι τους έδρεπαν τα οφέλη από τη στρωτή υπηρεσιακή ζωή) συνεχίζονταν αμείωτη με λόγια, συκοφαντίες, και εκπεμπόμενη μιζέρια (όπως εγώ την προσλάμβανα). Ποτέ δεν υπήρξα άνθρωπος που ήθελε να δημιουργήσει αφοσιωμένο κύκλο ανθρώπων. Μπορεί να ωφέλησα πολλούς, πάρα πολλούς, ποτέ όμως δεν δέχθηκα αυτοί να με υπηρετούν. Με λίγα λόγια ποτέ δεν δημιούργησα κλίκες. Είμαι μοναχικός, πνευματικός και αξιοπρεπής άνθρωπος και παρόλο που ζω κοινωνικώς και επικοινωνώ με τους ανθρώπους αβίαστα, με απωθεί η χυδαία οικειότητα και η άνευ αυθεντικότητας επαφή. Ετσι λοιπόν βάδιζα μόνος μου το δύσκολο εργασιακό μονοπάτι, αλλά όταν εργάζεται κανείς σκληρά δεν έχει να φοβηθεί τίποτα και κανέναν. Διακατέχεται από υγιή υπερηφάνεια και δύναμη που μετουσιώνεται σε έργα.
Και μιλώντας για έργα τώρα, επειδή πολλά (τι πολλά βέβαια, συνοπτικά ήταν) ανέφερα παραπάνω σχετικά με τη γραφειοκρατική δουλειά και για να μη δημιουργηθεί η εσφαλμένη εντύπωση ότι μόνο με αυτή ασχολιόμουνα, να έλθω τώρα και στο άλλο σκέλος των δραστηριοτήτων μου το εκπαιδευτικό-επιστημονικό-εργαστηριακό.
1989-1991 Η αίθουσα των ενυδρείων
Τα 4 μεγάλα ενυδρεία, μερικά μικρότερα που είχα ενδιαμέσως κατασκευάσει και το σύνθετο κλειστό σύστημα με τις πλαστικές δεξαμενές “ασφυκτιούσαν” από το 1986 στη μικρή αίθουσα απέναντι από τη γραμματεία. Είχα από καιρό αποφασίσει να βρω άλλο μεγαλύτερο χώρο για να τοποθετηθούν εργονομικά και συνάμα να δομηθούν γύρω τους όλες οι άλλες απαραίτητες κατασκευές. Δηλαδή να δημιουργηθεί ένα πραγματικό “υγρό εργαστήριο” (wet laboratory) που θα αναβάθμιζε πραγματικά το τμήμα. Μια τολμηρή ιδέα είχε από καιρό σφηνωθεί στο μυαλό μου αλλά δεν την κοινοποιούσα ακόμα. Η ιδέα ήταν να ξηλώσω όλα τα θρανία της μεγάλης ακρινής δυτικής αίθουσας (αυτής που σήμερα έχουμε τα ενυδρεία) η οποία τότε χρησιμοποιούνταν για διδασκαλία και συνελεύσεις φοιτητών (να ξέραν οι σημερινοί τι κινητοποιήσεις υπήρχαν τότε). Επιπλέον η αίθουσα αυτή χρησιμοποιούνταν τότε και για να πραγματοποιούνται οι Γενικές Συνελεύσεις Τμήματος επειδή το πλήθος ήταν μεγάλο. Ναι καλά διαβάσατε, μεγάλο. Κάθε φορά που εξέδιδα πρόσκληση για Γ.Σ. καλούσα και τους εκπροσώπους των φοιτητών και τους εκπροσώπους των εκτάκτων και το ΕΤΠ (Σταυρόπουλος, Ζαχαράκη, Καρτέρης). Ετσι εκτός από τους καθηγητές μέλη της Γ.Σ. και τη γραμματέα μαζεύονταν τουλάχιστον 30 άτομα επιπλέον λόγω του ότι οι φοιτητικές παρατάξεις (Κ.Κ.Ε., ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ., ανεξάρτητοι) προσέρχονταν μαζικά και συνάμα προσέρχονταν και οι εκπρόσωποι των εκτάκτων ως Δ.Σ. Λόγω της γεωμετρίας της αίθουσας (μακρόστενη) εγώ και η γραμματέας δίπλα μου καθόμασταν σε ένα γραφείο στη μια άκρη και απέναντι με πρόσωπο προς εμάς στα θρανία (σαν να παρακολουθούν διάλεξη) κάθονταν όλοι οι αποτελούντες το παραπάνω πλήθος καταλαμβάνοντας πολλές σειρές θρανίων.
Τώρα που το σκέφτομαι γελώ με την αφέλειά μου να μην δείξω πυγμή και να περιορίσω την προσέλευση μόνο στους ελάχιστους από τον κανονισμό επιτρεπόμενους. Ομως δεν το έκανα επειδή ήθελα να απαλλαγώ από το βάρος να χαρακτηριστώ “αντιδημοκράτης” λόγω της φορτισμένης κατάστασης δυσπιστίας εις βάρος μου που συνεχώς τροφοδοτούσαν στις φοιτητικές παρατάξεις (του ΚΚΕ και του ΠΑΣΟΚ) εντέχνως οι προαναφερθέντες καθηγητές. Και το είχαν καταφέρει καλά επειδή είχαν συνεχή επαφή με τα παιδιά τόσο στο ΤΕΙ όσο και στο Μεσολόγγι (όλοι κατοικούσαν εκεί), ενώ εγώ κατοικούσα αφενός στο Ρίο (το 92-94 κατοίκησα στο Μεσολόγγι) και αφετέρου δεν είχα τότε (ούτε και τώρα άλλωστε) ταλέντο στο να γίνομαι οικείος ή “κολλητός” (αξιοπρέπεια γαρ). Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η φανερή και φανατισμένη εχθρότητα (τι κρίμα και τι αδικία) των παραπάνω παρατάξεων προς εμένα για ότι κι αν έκανα. Οι Γενικές Συνελεύσεις τμήματος ήταν θορυβώδεις, φορτισμένες και κατατρίβονταν σε ανούσια θέματα που προκαλούσαν καθηγητές και φοιτητές. Διαρκούσαν πολλές ώρες και στην ουσία (όσο και αν δεν το έδειχνα) ήμουν όχι πρόεδρος αλλά μάλλον απολογούμενος. Φυσικά δεν άφηνα να δειχθεί η ταραχή μου και ίσως αυτός ήταν ο λόγος που κατάφερνα και τις τελείωνα. Πολλές φορές μάλιστα είχα την αίσθηση ότι οι καθηγητές από κάτω διασκέδαζαν με τη χαοτική κατάσταση που επικρατούσε και ίσως περίμεναν από εμένα να παραιτηθώ. Κάτι τέτοιο δεν το επέτρεψα στον εαυτό μου και συνέχιζα.
Χωρίς να είμαι ενταγμένος σε κάποιο κόμμα, χωρίς να έχω δείξει κάποια προτίμηση, φροντίζοντας να είμαι φιλικός με κάθε φοιτητή οποιασδήποτε παράταξης, χωρίς να ζητώ στήριξη για τίποτε, από μόνη της διαμορφώθηκε μια κατάσταση όπου η παράταξη της ΔΑΠ αγκάλιασε τις πράξεις μου και επιχειρηματολογούσε υπέρ μου. Αυτό έριξε περισσότερο λάδι στη φωτιά της αντίδρασης και χαρακτηρίστηκα “δεξιός”. Αφού έτσι ήθελαν λοιπόν τους άφησα να το πιστεύουν. Ας γυρίσουμε όμως τώρα στα ενυδρεία.
Η ιδέα που τριβόλιζε στο μυαλό μου του να κάνω δηλαδή τη μεγάλη αίθουσα διδασκαλίας αίθουσα ενυδρείων δεν ήταν εύκολο να γίνει δεκτή. Οταν τελικά αποφάσισα να την κοινοποιήσω στη Γ.Σ. έγινε το “έλα να δεις”. Φωνές, απειλές, και όλα τα συναφή. Οι φοιτητές (εκτός της ΔΑΠ) μαζί με τους προαναφερθέντες καθηγητές με κατηγορούσαν ως φασίστα επειδή θα στερούσα από τους φοιτητές μια μεγάλη αίθουσα όπου γίνονταν οι συνελεύσεις τους (λες και δεν υπήρχαν άλλες αίθουσες) “σαμποτάροντας” κατά τη λογική τους, βάσει κάποιου καταχθόνιου σχεδίου που είχα συλλάβει, τη δημιουργική ανταλλαγή δημοκρατικών ιδεών. Ομως ήξερα ότι όλα αυτά ήταν πομφόλυγες, επιχειρηματολόγησα με όση σοβαρότητα μπορούσα για το εγχείρημα αυτό και με τη στήριξη των καθηγητών Κολαϊτη, Πετρίδη και Παραλίκα μπόρεσα και μετρίασα τα πάθη. Θεώρησα ότι δεν έπρεπε να το συζητήσω άλλο και διοχέτευσα τη συζήτηση σε άλλα θέματα Η.Δ.
Τα παραπάνω συνέβησαν τέλη 1989. Την απόφασή μου την είχα πάρει. Δρώντας αποκλειστικά μόνος κάλεσα και συζήτησα με τα μέλη ΕΤΠ Καρτέρη και Σταυρόπουλο το σχέδιό μου και τους ανέθεσα να διερευνήσουν για την οργάνωση του σχεδίου που προέβλεπε το ξήλωμα όλων των θρανίων της αίθουσας, την τοποθέτηση βρυσών, νεροχυτών, πλακιδίων και παροχής αέρα. Δηλαδή δημιουργία μεγάλου εργαστηρίου από μηδενική βάση. Η σπουδαιότερη και δυσκολότερη παρέμβαση ήταν το σκάψιμο του πατώματος για να δημιουργηθεί καθ’ όλο το μήκος και πλάτος της αίθουσας εσχαρωμένο κανάλι αποχέτευσης νερού. Δεν νοείται υγρό εργαστήριο χωρίς επιδαπέδιο κανάλι αποχέτευσης. Το όλο εγχείρημα τώρα που το σκέφτομαι ήταν τρελό επειδή θα είχα να αντιπαλέψω όχι μόνο με πιθανές ενέργειες κατάληψης και σταματήματος έργων από παραπλανημένους φοιτητές, αλλά και την ανεύρεση πιστώσεων για το έργο από τη διοίκηση του ΤΕΙ που εν τω μεταξύ το 1989 είχε αλλάξει με τη λήξη της θητείας του υπηρεσιακού προέδρου Κολαϊτη και την ανάληψη της θέσης του προέδρου ΤΕΙ από τον νικητή των εκλογών επίκουρο καθηγητή Βαγγέλη Πολίτη.
Εδώ αξίζει άλλη μια παρένθεση επειδή έχει μεγάλη σημασία. Ο Βαγγέλης Πολίτης ένας εξαιρετικά καλλιεργημένος άνθρωπος και συνοδοιπόρος στη διοίκηση του ΤΕΙ πολύ κατόπιν (από το 2007 μέχρι το 2013, πρόεδρος ΤΕΙ αυτός, αντιπρόεδρος εγώ), τότε το 1989, χωρίς να με γνωρίζει, είχε υιοθετήσει (παραπλανημένος κατ’ εμέ) τις αρνητικές για το πρόσωπό μου συκοφαντίες του γνωστού κύκλου. Ομως και αυτό είναι προς τιμήν του διακατείχετο από μια κοσμοπολίτικη πραότητα και σοφία και παρόλο που ήταν “κουμπωμένος” στην αρχή απέναντί μου, σύντομα άλλαξε γνώμη και με άκουγε υπηρεσιακώς άψογα. Τον έπεισα λοιπόν να στηρίξει οικονομικώς το σχέδιό μου και ω τύχη αγαθή δικαιώθηκα. Με στήριξε, πήρε τις κατάλληλες αποφάσεις και πλέον τα συνεργεία υπό την εποπτεία του ακαταπόνητου, ευφυούς και ευγενικού μέλους ΕΤΠ Κώστα Καρτέρη έπιασαν δουλειά.
Η αίθουσα μετά από περίπου 2 μήνες εργασιών κυριολεκτικά μεταμορφώθηκε. Τα ενυδρεία και οι παροχές νερού και αέρα λειτούργησαν άψογα και ενώ εκκρεμότητες υπήρχαν ακόμα πολλές οι φοιτητές τελικά ενθουσιάστηκαν και συνέρρεαν συνεχώς στο χώρο. Για να μη μακρηγορώ κατάλαβα ότι η στιγμή ήταν κατάλληλη για να επισημοποιήσω το νέο εργαστήριο και με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης και τελικά το κατάφερα (δεν θυμάμαι ακριβώς με τι πλειοψηφία αλλά δεν αντιμετώπισα δυσκολίες). Στο σημείο αυτό να κάνω μια μικρή παρένθεση για να εξηγήσω σε κάποιον που γνωρίζει τα διοικητικά θέματα και πιθανόν να ρωτήσει, γιατί αναφέρω συνέχεια τη Γενική Συνέλευση και όχι το Συμβούλιο του Τμήματος που κανονικά βάσει νόμου είναι αρμόδιο για όλα τα παραπάνω. Η απάντηση είναι η εξής. Συγκαλούσα μόνο Γενικές Συνελεύσεις διότι Συμβούλιο Τμήματος που έπρεπε κανονικά να λειτουργεί δεν υφίστατο. Και δεν υφίστατο Συμβούλιο Τμήματος (το απαρτίζουν ο Προϊστάμενος, οι Υπεύθυνοι ομάδων μαθημάτων, ένας καθηγητής από βαθμίδα που δεν εκπροσωπείται στα προηγούμενα δύο και ένας εκπρόσωπος φοιτητών) διότι δεν έγινε κατορθωτό να εκλεγούν νόμιμοι Υπεύθυνοι Ομάδων μαθημάτων. Από το νόμο στο τμήμα λειτουργούν ομάδες μαθημάτων και στις οποίες συμμετέχουν οι καθηγητές των ειδικοτήτων-μαθημάτων που κατανέμονται σε αυτές και δύο φοιτητές που τους επιλέγει το Δ.Σ. τους. Κάθε ομάδα μαθημάτων διοικείται από τον Υπεύθυνο ο οποίος εκλέγεται από τους καθηγητές της ομάδας και είναι τουλάχιστον επίκουρος καθηγητής.
Οταν λοιπόν εκλέχτηκα προϊστάμενος έπρεπε βάσει του νόμου να συγκαλέσω Γ.Σ. για να αποφασίσει για πρώτη φορά την ίδρυση Ομάδων Μαθημάτων στο Τμήμα. Το πιο λογικό σενάριο που εισηγήθηκα ήταν 2 Ο.Μ. μία με τους Χώτο-Κολαϊτη-Τσιαμπάο-Βορεινάκη που όλοι δίδασκαν υδατοκαλλιέργειες και μία με Πετρίδη-Βελτσίστα-Κριμπένη-Παραλίκα που δίδασκαν είτε γενικά μαθήματα είτε γενικά ιχθυο-βιολογικά-αλιευτικά. Ομως κάτι τέτοιο δεν έγινε δεκτό από την ομάδα Βελτσίστα-Τσιαμπάου-Κριμπένη-Βορεινάκη οι οποίοι με την ψήφο των φοιτητών υπερίσχυσαν στη Γ.Σ. και αποφάσισαν κατά παγκόσμια ακαδημαϊκή πρωτοτυπία να δημιουργήσουν πολλές ομάδες μαθημάτων όπου την πλειοψηφία θα είχαν οι φοιτητές. Δηλαδή αποφασίστηκε να δημιουργηθούν οι εξής ομάδες μαθημάτων: 1η Ο.Μ. Βελτσίστας+2 φοιτητές, 2η Ο.Μ. Τσιαμπάος+2 φοιτητές, 3η Ο.Μ. Κριμπένη+2 φοιτητές, 4η Ο.Μ. Βορεινάκης+2 φοιτητές. Σκοπός βέβαια αυτού του τερατώδους μορφώματος ήταν να έχουν με 4 εκπροσώπους τους την πλειοψηφία στο επερχόμενο Συμβούλιο Τμήματος. Και θα την είχαν επειδή ο κάθε καθηγητής της κάθε Ο.Μ. των θα ήταν συνάμα και ο Υπεύθυνος Ο.Μ. άρα θα συμμετείχε στο Συμβούλιο. Φυσικά κάτι τέτοιο αρνήθηκα να το νομιμοποιήσω και ήταν η αφορμή να εμπλακεί και το Υπουργείο (που πληροφορήθηκε τα τεκταινόμενα) και να εκδώσει νόμο που όριζε επακριβώς το πως δεν θα επαναλαμβάνονταν τέτοιες “γελοιότητες”. Μέχρι όμως να εκδοθεί ο σχετικός νόμος πέρασε όλο το παραπάνω διάστημα που έγιναν όλα αυτά που περιγράφω. Τελικά (δεν θυμάμαι ακριβώς πότε, 1992 ίσως) ο νόμος έβαλε τάξη δημιουργήθηκαν 2 Ομάδες Μαθημάτων (Γενικών μαθημάτων-Αλιευτικής διαχείρισης και Υδατοκαλλιεργειών-Μεταποίησης αλιευμάτων) και η κατάσταση διοικητικώς εξομαλύνθηκε.
Η αίθουσα των ενυδρείων από το 1990 άρχισε να “ακμάζει” και δεν προλάβαινα να αναθέτω εργασίες φοιτητικής εργασίας στα πολλά ενυδρεία. Οι φοιτητές ασχολούνταν συνέχεια με τα ψάρια, καθάριζαν, ήλεγχαν, τάϊζαν, έφερναν δείγματα με άλλα λόγια επικρατούσε ιχθυολογικός οργασμός. Η συνέχεια όμως στο επόμενο ……
(συνεχίζεται)
Γιώργος Χώτος
George Hotos