Ισως να μην το έχετε προσέξει και δικαιολογημένα. Δεν είναι κάτι που εύκολα γίνεται αισθητό ως βίωμα της καθημερινότητας. Πρόκειται για τη δυνατότητα και πεζοδιαδρόμησης του εθνικού οδικού δικτύου η οποία σήμερα δεν υφίσταται ούτε καν ως πρόβλεψη. Οι δρόμοι είναι για αποκλειστική κίνηση των τροχοφόρων και ενδεχόμενη χρήση τους για κίνηση πεζών, δεν απέχει πολύ από υποσυνείδητη «επιθυμία θανάτου».
Στις αρχές της 10ετίας του 80 ζούσα στην Ιαπωνία για σπουδές μάστερ και φυσικά διέτρεξα τουριστικά όλη σχεδόν τη χώρα. Αυτό που με είχε εντυπωσιάσει (αν και τότε δεν ήμουν σε θέση να εκτιμήσω δεόντως τη σημασία του), ήταν η ανά την επικράτεια ύπαρξη λωρίδας δρόμου για πεζούς (και ποδηλάτες) δίπλα στον αυτοκινητόδρομο. Τέτοια διαμόρφωση συναντούσες και στον ιστό της πόλης και στις περιαστικές και στις αγροτικές περιοχές. Πραγματικός παράδεισος για τους πεζούς, μεγαλοφυής σύλληψη ιδιαίτερα για το δύστροπο ανάγλυφο μιας τέτοιας ορεινής χώρας που συνάμα διαθέτει και πυκνό σιδηροδρομικό δίκτυο. Οποία διαφορά με την Ελλάδα όπου ο πεζός θεωρείται περίπου ως παρείσακτος.
Ας αναλογιστούμε εδώ στη Δυτική Ελλάδα έναν πεζοπόρο που θέλει με το σακίδιο στον ώμο να περπατήσει τη διαδρομή π.χ. Πάτρα – Αίγιο. Θα επιλέξει φυσικά την παλαιά εθνική οδό με τις τόσες ομορφιές πρασίνου και θάλασσας που προσφέρει. Που όμως θα περπατά; Στην άκρη του δρόμου φυσικά, η οποία άκρη του δρόμου είναι διαθέσιμη και για τα αυτοκίνητα. Οχήματα μικρά ή μεγάλα, με κανονική ή υπερβολική ταχύτητα, με υπεύθυνους ή ανεύθυνους οδηγούς, χωρίς οπτική επαφή για το τι υπάρχει μετά τις καμπύλες του δρόμου, με τόσες παραμέτρους απρόοπτων κατά την οδήγηση. Ο δυνητικός πεζοπόρος για τα οχήματα ίδιας με αυτόν κατεύθυνσης, των οποίων οι οδηγοί θα τον δουν ξαφνικά μετά από μια καμπύλη, κινδυνεύει να παρασυρθεί όσο κοντά στην άκρη κι αν βαδίζει. Πως να απολαύσει λοιπόν το οδοιπορικό του, όταν η βασικότερη παράμετρος απόλαυσης είναι η ξενοιασιά, η οποία όμως στην περίπτωση αυτή ταυτίζεται άθελά του με αμεριμνησία που μπορεί να φέρει το δράμα;
Το συγκεκριμένο παράδειγμα μπορεί να επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα καθώς η δυνατότητα ασφαλούς πεζοπορίας έχει περιοριστεί μόνο στις λεγόμενες ειδικές διαδρομές σε επιλεγμένα μέρη όντως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Όμως όλη η Ελλάδα είναι όμορφη και είναι τραγικό αν το καλοσκεφθείς, να καταλήξεις στο ότι είναι προσβάσιμη μόνο μέσω των 4 ή 2 τροχών. Μια άλλη εκδοχή της πεζοπορίας είναι φυσικά και η ποδηλασία, κατά την οποία παρόμοιοι με των πεζών κίνδυνοι ελλοχεύουν για τους ποδηλάτες στο εθνικό οδικό δίκτυο.
Η αντίληψη για την πεζοδιαδρόμηση στην Ελλάδα πρέπει να μπει σε μια νέα εποχή, τόσο στο μυαλό των ιθυνόντων, όσο και του λαού, προκειμένου να γίνουν οι αναγκαίες επεμβάσεις εκεί όπου τουλάχιστον μπορούν να γίνουν, βάσει ενός στρατηγικού εθνικού σχεδίου. Σιγά σιγά, η πεζοδιαδρόμηση μπορεί να γίνει απαίτηση και αυτό θα είναι κάτι απόλυτα υγιές και επιπλέον παράγοντας απόλαυσης της ζωής. Επιπροσθέτως, η φιλοσοφία της πεζοδιαδρόμησης θα εξυγίαινε και τη σχετική αναρχία των δρόμων των πόλεων. Ειδικά για την Πάτρα μάλιστα, ένα μεγαλόπνοο σχέδιο για ένα πεζόδρομο-ποδηλατόδρομο πλάτους 4-5 μέτρων που θα άρχιζε από το νέο λιμάνι μέχρι τον Αγιο Βασίλειο (τουλάχιστον), αν υλοποιείτο θα αποτελούσε το «διαμάντι» της πόλης. Αλλά γι’ αυτό το θέμα θα υπάρξει ένα άλλο ειδικό άρθρο.
Γιώργος Χώτος, Ιούλιος 2024