Η δημοφιλής επωδός κάθε στομφώδους τοποθέτησης απέναντι στη νεότερη (τουλάχιστον) ιστορία μας, που ανακουφιστικά για την ψυχή αποφαίνεται για την κακοριζιμιά μας, είναι το ότι ήμασταν (και εξακολουθούμε να είμαστε) απλώς τα πιόνια μιας σκακιέρας στο παιχνίδι των μεγάλων μαιτρ, δηλαδή των μεγάλων δυνάμεων. Δεν φταίμε εμείς για την πορεία μας. Αλλοι, οι μεγάλοι, μας καθόρισαν, μας υποχρέωσαν να τους ακολουθήσουμε. Και επειδή αυτοί οι άλλοι έχουν «ονοματεπώνυμο» ας τους τους πούμε με τ’ όνομά τους, Αγγλοι και Αμερικάνοι. Οι πρώτοι από την παλιγγενεσία και εντεύθεν, οι δεύτεροι μεταπολεμικά.
Τους μεμφόμεθα και τους αναθεματίζουμε επειδή ήθελαν να μας ελέγξουν για τα συμφέροντά τους. Και επειδή έτσι ήθελαν και έδρασαν, αυτό είναι κακό. Λες κι όλη η ιστορία, απ’ όποια σκοπιά κι αν την κοιτάξεις, δεν είναι μια αέναη πορεία μεγάλων δυνάμεων, αυτοκρατορικών, που για τα συμφέροντά τους όριζαν τις τύχες των ενταγμένων λαών, οι οποίοι όμως πολλάκις ωφελήθηκαν από αυτό.
Εμείς εδώ στην Ελλάδα ρέπουμε προς τη διαμαρτυρική μεμψιμοιρία για τη μεταπολεμική μας ιστορία που Αγγλοι και Αμερικάνοι δεν μας άφησαν να χαράξουμε τη δική μας ανεξάρτητη πορεία (αυτό που λέμε εθνική ανεξαρτησία). Με μαεστρική πονηράδα αλλά και εκβιαστική προτροπή (σύμφωνα με το επικρατούν αφήγημα) μας πρόσδεσαν στο άρμα τους καθιστώντας μας υποχείριά τους.
Αν βέβαια μας έσερνε στο άρμα της η σοβιετία, τότε άραγε θα είχαν κάτι να προσάψουν σ’ αυτή την υπερδύναμη οι φωνασκούντες αριστεροί μας σχετικά με κάποια αντίστοιχη χαμένη αυτοτέλειά μας;
Εχει δαιμονοποιηθεί η καταλυτική συνδρομή των Αγγλων στα Δεκεμβριανά του 1944, τότε που το πολίτευμά μας γλύτωσε από μια κομμουνιστική δικτατορία. Το ίδιο δαιμονοποιημένα έχει περάσει στο φαντασιακό μας και η στρατηγική βοήθεια των Αμερικανών στο να τελειώσουμε νικηφόρα τον ανταρτοπόλεμο του 1946-49 με τη συντριβή του αφανώς σοβιετοκίνητου στρατού του ΚΚΕ.
Συνάμα, με το ευεργετικό σχέδιο Μάρσαλ οι Αμερικανοί μας έδωσαν την τεράστια οικονομική βοήθεια (όσο κι αν επέπεσαν πάνω της τα αρπακτικά) που αναστήλωσε την οικτρή μεταπολεμική μας ζωή. Και τι κέρδισαν από τις παραπάνω συνδρομές τους προς εμάς οι Αγγλοι και οι Αμερικάνοι; Η διαβόητα αποικιοκρατική Μ. Βρετανία τι αποκόμισε από την Ελλάδα; Εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών μας; Μας απομύζησε τους πόρους μας εν είδη ανάλογων αποικιών της; Τι σκόπευε να μας πάρει; Το τσάϊ μας; Το καουτσούκ μας; Τα πετρέλαιά μας; Τα μέταλλά μας; Η μήπως δημιούργησε βάσεις στην επικράτειά μας; Τίποτα από τα παραπάνω φυσικά. Το να επιδίωκε απλώς να είμαστε στη σφαίρα επιρροής της (που όντας μια αφηρημένη έννοια ούτε αυτό έγινε ουσιαστικά) τι το κακό ενείχε; Σύμμαχος υπερδύναμη δεν ήταν άλλωστε;
Αν δούμε ψυχρά χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες την επέμβαση των Αγγλων στα Ελληνικά πράγματα μετά το 1944 θα διαπιστώσουμε ότι εμείς σωθήκαμε χάρη σ’ αυτή και αυτή αποκόμισε ένα μεγάλο τίποτα.
Για τους Αμερικανούς πάλι τι να πούμε; Η ασύγκριτα μεγαλύτερη από τους Αγγλους βοήθεια που μας παρείχαν για να ορθοποδήσουμε ανταλλάχθηκε μήπως με κάτι που είχαμε και τους το δώσαμε καταναγκαστικά; Όχι βέβαια. Το να τους κατηγορούμε ότι μας ενέταξαν στη γεωστρατηγική τους σφαίρα μέσω του ΝΑΤΟ και του δυτικού προσανατολισμού, συνιστά ως αντίληψη επιπολαιότητα το λιγότερο, παραφροσύνη το περισσότερο. Γενικώς, μόνο ως απόκτηση πλεονεκτήματος για τη χώρα μας θα το αξιολογήσει το κάθε λογικό μυαλό.
Στο σύγχρονο πολυπολικό κόσμο με καινοφανείς, συγκριτικά με τη ψυχροπολεμική εποχή, προκλήσεις και κινδύνους να εμφανίζονται σε ένα ρευστό γεωστρατηγικό περιβάλλον, η ουδετερότητα ή η αποστασιοποίηση από τα γεγονότα συνιστά αφέλεια ή ακόμα και αυτοκτονική τάση. Μόνο μέσω συμμαχιών με δυνάμεις παγκόσμιας εμβέλειας μπορεί μια χώρα να βαδίσει συγκροτημένα και με αίσθηση καταφυγής σε κάποιον ισχυρό για συνδρομή αν και όταν εμπλακεί σε διεθνείς διενέξεις ή οικονομικές κρίσεις.
Γιώργος Χώτος, Δεκέμβριος 2024