Η νεολαία ανέκαθεν αμφισβητούσε, εξεγείρονταν και κάποτε βιαιοπραγούσε. Αλλοτε δικαιολογημένα και μαζικά και άλλοτε κατά ομάδες που ενστερνίζονταν ιδέες αποκλίνουσες από τις καθιερωμένες. Η νεολαία άλλωστε αποτελούσε την κύρια μάζα των κάθε είδους κινητοποιήσεων και επαναστάσεων και με αυτή οι στρατοί όλων των εθνών έδιναν τις μάχες. Είναι στο θυμικό του νέου ανθρώπου (των ανδρών κατά το μέγιστο μέρος) να θέλουν να αποτινάξουν ότι εκλαμβάνουν στην εκάστοτε ιστορική περίοδο ως καταπίεση. Ομως με την εξέλιξη του τεχνικού πολιτισμού και την οικουμενική εξάπλωση και παγίωση των δημοκρατικών δικαιωμάτων πανταχού της Γης (του ισλαμικού κόσμου εξαιρουμένου), βιώνουμε μια ιδιότυπη αντίδραση από τη νεολαία ενάντια σε αυτό που θεωρεί διεφθαρμένο, δηλαδή το ίδιο το σύστημα που της παρέχει τα μέσα μιας πρωτοφανούς άνεσης στην καθημερινότητά της. Ως άνεση νοείται η επαρκής τροφή, το σύστημα υγείας, η έλλειψη παιδικής εργασίας, η πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα, η μετακίνηση, οι επικοινωνίες και τόσα άλλα συναφή. Και μπορεί όλα αυτά να διαφοροποιούνται ως προς την ένταση και αποτελεσματικότητα ανάμεσα στα κράτη των Δυτικών κοινωνιών, όμως δεν παύουν να έχουν χαοτική διαφορά συγκρινόμενα με τα ανάλογα στην προβιομηχανική εποχή ή ακόμα και στην πιο πρόσφατη μεταπολεμική.
Το αν όλα αυτά είναι αναγκαία και ικανά να κάνουν όχι μόνο τη νεολαία αλλά και τους ενήλικες ευτυχισμένους είναι ένα αφελές και κοινότοπο ερώτημα διότι αφενός ανάγεται σε φιλοσοφικο-μεταφυσικό επίπεδο και αφετέρου “περιφρονεί” το αιώνιο πρόβλημα του ανθρώπου που ήταν και είναι να εξασφαλίζει τροφή και στέγη και το οποίο σήμερα έχει επαρκώς λυθεί. Οποιος λοιπόν επιχειρεί με σχοινοτενείς βαρύγδουπες αναλύσεις να σκαλίζει την επιφάνεια της αστικοποίησης για να βρίσκει τρωτά έχει πολύ εύκολο έργο (και ακροατήριο) για να πλάθει καταγγελτικές του σύγχρονου τρόπου ζωής θεωρίες που εκτονώνουν επιφανειακώς τις διαψεύσεις-βιώματα του μπερδεμένου ανθρώπου.
Εδώ λοιπόν δεν θα επιχειρήσω να εισχωρήσω στην ψυχολογία του πολυπλόκου μυαλού του νέου ανθρώπου για να βρω τι φταίει που αναρχίζει και ρέπει προς τους βανδαλισμούς νομίζοντας ότι επιτελεί ηθικό επαναστατικό έργο. Το έχουν επιχειρήσει άλλοι που έγιναν και διάσημοι κοινωνιολόγοι και τελικά πέρα από διαπιστώσεις δεν προτείνουν τίποτα. Και δεν προτείνουν τίποτα διότι για να καταταγείς στην πνευματική ελίτ και να δρέπεις κοινωνικά οφέλη πρέπει να δικαιολογείς τη νεολαία ρίχνοντας το φταίξιμο για τις παρεκτροπές της σε ένα αιώνια εξαχρειωμένο, υποκριτικό, εκμεταλλευτικό και άδικο σύστημα. Με άλλα λόγια δεν προτείνουν στη νεολαία κάτι που θα μετατρέπει το ξάναμά της σε πνευματική ανάταση αλλά απεναντίας της κλείνουν το μάτι να συνεχίζει τον δήθεν αγώνα της για να αλλάξει τον κόσμο, να τον αλλάξει και να φέρει τι; δεν μας το λένε αν και οι αριστερές θολές σκέψεις τους ούτε την παλινόρθωση του κομμουνισμού δεν τολμούν ομολογήσουν.
Δεν είναι όλη η νεολαία αγανακτισμένη και βίαιη. Ομως η θορυβούσα και ενοχλητική είναι αυτό το κομμάτι που πρόθυμα εντάσσεται στις συμμορίες των Εξαρχείων, του Ρουβίκωνα, των πυρήνων φωτιάς, του νερού, των βεγγαλικών, της μαρμελάδας και δεν ξέρω’γω ποιας άλλης ομάδας που αγανακτεί και περνά στη δράση (ποια δράση δηλαδή, εμπρησμοί, βιτρίνες και μολότωφ το χόμπι τους). Επειδή πρόκειται για παραπλανημένους νέους ας μην είμαστε σκληροί απέναντί τους (αν και θά’πρεπε διότι ο νόμος δεν κάνει εξαιρέσεις), ας βάλουμε κάτω το λογικό και τη σοφία μας και ας προσπαθήσουμε να τους βγάλουμε από αυτό τον κύκλο της βίας. Να τους βγάλουμε και να τους εντάξουμε σε ένα δρόμο στρωτό που θα οδηγεί στη μόρφωση, στην επιδίωξη εκμάθησης μιας τέχνης, στη δημιουργία οικογένειας, στο να νιώσουν ότι ανήκουν σε κάποια πατρίδα που περιμένει από αυτούς τη συνέχεια της γενιάς. Για να γίνει αυτό δεν έχουμε άλλο εργαλείο από το λόγο και τα επιχειρήματα. Αυτό το λόγο λοιπόν, για να προβληματιστούν αυτοί που θα τους καταφέρουμε να ακούσουν, ας τον διατυπώσουμε αρχικώς υπό μορφή ερωτημάτων προς αυτούς.
Ερώτημα 1. Τι ακριβώς επιδιώκουν με τις πράξεις τους;
Ερώτημα 2. Εχουν κάποια αιτήματα προς την εξουσία; Αν υποθέσουμε ότι η εξουσία μπορεί να τα ικανοποιήσει θα σταματήσουν τη βία; Αν δεν μπορεί διότι δεν είναι νόμιμα, θα εξακολουθήσουν;
Ερώτημα 3. Τους ικανοποιεί η σημερινή τεχνολογική πρόοδος; Αν όχι, απορρίπτουν τα αγαθά της, ήτοι κινητά, Η/Υ, θεάματα, αυτοκίνητα, κ.τλ.;
Ερώτημα 4. Είναι σύμφωνοι με το νομικό μας σύστημα; Αν όχι τι προτείνουν;
Ερώτημα 5. Τους απασχολεί και το σύστημα παραγωγής παράλληλα με το σύστημα διανομής των αγαθών της κοινωνίας μας; Ποιά η θέση τους σχετικά με την εργασία;
Ερώτημα 6. Τι είναι γι’ αυτούς η οικογένεια; Εχει αξία; Τι είναι η πατρίδα; Πρέπει να την αγαπάμε και σεβόμαστε; Τι πιστεύουν για τον στρατό, πρέπει να υπάρχει; Αν όχι τι θα κάνουν σε περίπτωση που οι Τούρκοι μας επιτεθούν;
Ερώτημα 7. Αν καταρρεύσουν όλοι οι μηχανισμοί του κράτους, και γυρίσουμε σε πρωτογονικές ή αναρχικές καταστάσεις θα ικανοποιηθούν;
Ερώτημα 8. Αν τους χάριζαν ένα μεγάλο χρηματικό ποσό (για όσους απ’ αυτούς είναι πένητες) θα σταματούσαν τις πράξεις βίας;
Ερώτημα 9. Αν είχαμε κομμουνιστικό καθεστώς και μάλιστα ακραίο με πλήρη κατάργηση της ιδιοκτησίας θα ικανοποιούνταν; Ποιός θα έπρεπε να κυβερνά; Πως θα εκλέγονταν; Τι θα γίνονταν με τυχόν διαφωνούντες; Θα υπήρχε νομικό σύστημα;
Ερώτημα 10. Πρέπει να υπάρχουν σχολεία; Εχει αξία η μόρφωση; Πως αποκτάται η μόρφωση;
Είναι και άλλα πολλά τα ερωτήματα που πρέπει να μας απαντήσουν οι αγανακτισμένοι και βιαιοπραγούντες νέοι μας. Ομως ας απαντήσουν πρώτα στα παραπάνω και μετά προχωράμε. Και δεν τους ζητείται να απαντήσουν έτσι για να παίξει κάποιος μαζί τους αλλά για να γίνει δυνατή η συνεννόηση σε ένα πλαίσιο που όπως και να το κάνουμε λειτουργεί η κοινωνία. Επαναστάτες χωρίς θέσεις είναι απλώς μπαχαλάκηδες και ανεύθυνα παιδία.
Γιώργος Χώτος, Μάιος 2019